Μάθημα : ΧΗΜΕΙΑ (δοκιμαστικό μάθημα)

🧪 ΟΞΕΑ, ΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΑΤΑ

🔹 Τι είναι τα οξέα;

Τα οξέα είναι ουσίες που έχουν όξινη γεύση, μπορούν να διαβρώνουν μέταλλα και αλλάζουν το χρώμα των δεικτών (π.χ. το μπλε χαρτί ηλιοτροπίου γίνεται κόκκινο).
Στην επιστήμη, ορίζονται ως ουσίες που απελευθερώνουν ιόντα υδρογόνου (Η⁺) όταν διαλύονται στο νερό.

Παραδείγματα:

• Υδροχλωρικό οξύ (HCl) – υπάρχει στο στομάχι μας και βοηθά στην πέψη.

• Οξικό οξύ (CH₃COOH) – το κύριο συστατικό του ξυδιού.

• Κιτρικό οξύ – βρίσκεται στα λεμόνια και τα πορτοκάλια.

Χρήσεις:

• Το οξικό οξύ στο ξύδι για καθάρισμα και φαγητό.

• Το κιτρικό οξύ σε καθαριστικά και αναψυκτικά.

• Το υδροχλωρικό οξύ στη βιομηχανία για καθαρισμό μετάλλων.

🔹 Τι είναι οι βάσεις;

Οι βάσεις έχουν πικρή γεύση και σαπουνώδη υφή. Αντιδρούν με τα οξέα και τα εξουδετερώνουν.
Όταν διαλυθούν στο νερό, απελευθερώνουν ιόντα υδροξυλίου (OH⁻).

Παραδείγματα:

• Υδροξείδιο του νατρίου (NaOH) – καυστική σόδα.

• Υδροξείδιο του αμμωνίου (NH₄OH) – υπάρχει σε καθαριστικά τζαμιών.

• Μαγειρική σόδα (NaHCO₃) – ασθενής βάση.

Χρήσεις:

• Στην παρασκευή σαπουνιών και απορρυπαντικών.

• Στην εξουδετέρωση οξέων (π.χ. αντιόξινα φάρμακα).

• Στην καθαριότητα του σπιτιού (π.χ. αμμωνία).

🔹 Τι είναι τα άλατα;

Τα άλατα σχηματίζονται όταν αντιδρούν ένα οξύ και μια βάση, με αποτέλεσμα να παραχθεί νερό και ένα άλας.
Έχουν πολλές μορφές και χρήσεις.

Παραδείγματα:

• Χλωριούχο νάτριο (NaCl) – το κοινό αλάτι φαγητού.

• Ανθρακικό ασβέστιο (CaCO₃) – το κύριο συστατικό του μαρμάρου και της κιμωλίας.

• Θειικό ασβέστιο (CaSO₄) – γύψος.

Χρήσεις:

• Το μαγειρικό αλάτι στη διατροφή και στη συντήρηση τροφών.

• Το ανθρακικό ασβέστιο στην οικοδομή και στα φάρμακα για το στομάχι.

• Το θειικό ασβέστιο για γύψους και επιδέσμους.

🌍 Σπουδαιότητα στην καθημερινή ζωή

Τα οξέα, οι βάσεις και τα άλατα είναι απαραίτητα στη ζωή μας, επειδή:

• Συμμετέχουν σε βιολογικές διεργασίες (π.χ. πέψη, ισορροπία pH στο σώμα).

• Είναι βασικά συστατικά σε καθαριστικά, τρόφιμα και φάρμακα.

• Χρησιμοποιούνται στη γεωργία, τη βιομηχανία και την οικοδομή.

• Βοηθούν στην εξουδετέρωση ρύπων και στην προστασία του περιβάλλοντος.

🎯 Διδακτικοί στόχοι

Με το τέλος του μαθήματος, οι μαθητές θα πρέπει να μπορούν να:

Γνωστικοί στόχοι (γνώσεις)

1. Να ορίζουν τι είναι οξύ, τι είναι βάση και τι είναι άλας.

2. Να αναγνωρίζουν παραδείγματα κοινών οξέων, βάσεων και αλάτων.

3. Να γνωρίζουν τη βασική χημική σχέση μεταξύ τους (αντίδραση εξουδετέρωσης).

4. Να εξηγούν τη σημασία και τη χρήση των οξέων, βάσεων και αλάτων στην καθημερινή ζωή (π.χ. καθαριότητα, τροφή, φάρμακα, βιομηχανία).

Δεξιοτήτων (ικανότητες)

5. Να μπορούν να συγκρίνουν ιδιότητες οξέων και βάσεων (π.χ. γεύση, pH, δράση σε δείκτες).

6. Να ταξινομούν απλές ουσίες ανάλογα με το αν είναι οξύ, βάση ή άλας.

7. Να συνδέουν θεωρητικές γνώσεις με πραγματικά παραδείγματα από το σπίτι ή το περιβάλλον.

Στάσεων (συμπεριφορές και αξίες)

8. Να αναπτύξουν ενδιαφέρον για τη Χημεία και τον ρόλο της στην καθημερινή ζωή.

9. Να κατανοήσουν τη σημασία της ασφάλειας στη χρήση χημικών ουσιών.

10. Να δείξουν περιβαλλοντική ευαισθησία σχετικά με τη χρήση και την απόρριψη οξέων και βάσεων (π.χ. καθαριστικά, απορρίμματα).

📘 Αντίστοιχη ύλη από το σχολικό βιβλίο Χημείας Γ΄ Γυμνασίου

🔹 Κεφάλαιο 6: Οξέα, βάσεις και άλατα

• Ενότητα 6.1: Οξέα – Ιδιότητες και παραδείγματα

• Ενότητα 6.2: Βάσεις – Ιδιότητες και παραδείγματα

• Ενότητα 6.3: Άλατα – Δημιουργία και παραδείγματα

• Ενότητα 6.4: Εξουδετέρωση

• Ενότητα 6.5: Η σημασία των οξέων, των βάσεων και των αλάτων στην καθημερινή ζωή